Benvidos a un novo curso no que empezarmos por repasar ou aprender conceptos importantes que utilizamos no nosos día a día e que, ás veces, non lle damos o valor que teñen. Velaí vai a nosa primeira lección (clica na palabra aforismo e como diría o gran poeta Horacio e que popularizou o filósofo alemán Kant,"Sapere aude" que significa 'atrévete a saber)
A min gústanme os refráns. Os meus avós eran moi refraneiros. É certo que os hai para todos os gustos e mesmo os hai contrarios co cal serven para confirmar calquera opinión. Pero, por outra banda son a nosa bagaxe cultural, son a tradición oral que vai pasando de xeración en xeración, a sabedoría popular.
Adoitan ter unha estrutura pareada, dúas frases, e poden ser tanto en prosa como en verso.
A primeira colección de refráns atribúeselle ao Marqués de Santillana no ano 1541. Imos, que de onte é a data... Imaxinádevos se teñen soleira.
E sabedes que é a paremiología? Pois segundo a RAG:paremiología. (De paremiólogo).1. f. Tratado de refráns.
Os seguintes vocábulos poden entenderse como sinónimos, pero non o son. Polo menos a maioría contan con matices diferenciadores. Cales son entón as diferenzas entre adaxio, aforismo, apotegma, axioma, devandito, epigrama, máxima, proverbio, refrán e sentenza?
Vexamos as definicións que ofrece o dicionario da RAG:
Adaxio (do latín adagĭ um) ‘sentenza breve, comunmente recibida, e, a maioría das veces, moral’.
Aforismo (do latín aphorismus, e este de o grego ἀφορισμός) ‘sentenza breve e doctrinal que se propón como regula nalgunha ciencia ou arte’.
Apotegma (do latín apophthegma, e este de o grego ἀπόφθεγμα) ‘devandito breve e sentencioso; devandito feliz, xeralmente o que ten celebridade por proferilo ou escrito algún home ilustre ou por calquera outro concepto’.
Axioma (do latín axiō ma, e este de o grego ἀξίωμα) ‘proposición tan clara e evidente que se admite sen necesidade de demostración’.
Epigrama(do latín epigramma, e este de o grego ἐπίγραμμα, inscrición) ‘pensamento de calquera xénero, expresado con brevidade e agudeza’.
Máxima(do latín medieval maxĭ ma ‘sentenza’, ‘regra’) ‘sentenza, apotegma ou doutrina boa para dirixir as accións morais’, ‘idea, norma ou designio a que se axusta a maneira de obrar’.
Proverbio (do latín proverbĭ um) ‘sentenza, adagio ou refrán’.
Refrán (do francés refrain) ‘devandito agudo e sentencioso de uso común’.
Sentenza(do latín sententĭa) ‘devandito grave e sucinto que encerra doutrina ou moralidade’.
Todos teñen en común a brevidade. As diferenzas son mínimas, excepto no caso de adagio, proverbio, refrán e sentenza que, segundo a Academia, son o mesmo.
E como guinda desta entrada deixámosvos con algúns refráns sobre o mes de novembro:
A primeiros de novembro quen non sementou que non semente.
A primeiros de novembro o teu lume acende.
Marzo trae as follas e novembro desposúeas.
Se novembro empeza ben, confianza é de ter.
De metade de novembro en diante, o inverno é constante.
Quen cava en novembro, o tempo perde.
A últimos de novembro, colle a túa oliva sempre.
Novembro acabado, inverno empezado.
Esperamos que aprendésedes un pouco máis e volveremos con máis explicacións a modo de curiosidade.
Ningún comentario:
Publicar un comentario